Jarðfræðiúrdráttur

Talið er að jörðin hafi myndast vegna þess að efnisagnir sem gengu í kringum sólu, rákust stöðugt saman og hnoðuðust á endanum upp í nokkrar reikistjörnur og jörðin er ein af þeim.

The earth is thought to have been formed by tiny dust - floading in the universe around the Sun, but then as they became more - they started bumpin into each other and made bigger and bigger - till there was EARTH.

Hún er nú um 5 milljarða ára gömul og skilgreind innan Vísindaheimsins sem Vatnaplánetan; því að hún er að mestu hulin vatni; eða um 70% og ís; eða um 3%. Since then have past 5 milliards off years and with in Geograpic - our Earth is known as the WATERPLANET; for over 70% off it is "water" and 3% Ice.

Hún er hnöttótt; og hverfist um möndul sinn en á tveimur pólum hennar er þykk íshella. Norður-og Suðurheimsskautin.  Þurrlendi hennar hefur verið skipt upp í 7 heimsálfur en ótal úthöf umliggja þær.  Lega Íslands á Jörð er mjög norðarlega eða í miðju  

The Earth is shaped like a foodball; and turns around its own middle MÖNDULL, but on its 2 Pole; North-and Southpole - sits mass. off Ice.  The dryparts on Earth are dewided into 7 different continental and around them are huge big open Ocean areas.  Iceland sits very near to the North-Pole on Earth - or in middle off

 N-Atlandshafinu en talið er að landið sé ekki nema rétt um 20 milljónir ára gamalt, og elsta berg í landgrunni Íslands sé aðeins um 30 milljóna ára gamalt.                 N-Atlantic but by Geogr. best knowledge it is only about 20 milljon years old, and the oldest rockformation in sea around Iceland - are only about 30 millón years off age.

Jörðin er lagskipt - efst er jarðskorpan, þá möttull og loks kjarni.  When looked closely on the actual structior off planet Earth - Geograpist have found out - that it is split up to 3 - the actual ground as we all know it - Möttull and lava.

Eftir því sem dýpra er farið inn í jarðlögin - eykst hitinn og talið er að kvikan við jarðarmiðju sé um 6000-7000°C.                                                                         When going deeper into ground -the heat increases and in center off Earth it is about 6000-7000°C

Jarðskorpunni er skipt upp í tvær mismundandi gerðir jarðskorpu; Meginlandskorpu (20-70km þykk) sem er gróflega skipt upp í 7 megin fleka. (flekarnir eru gerðir úr þróaðari kviku eða hlutabráðnun í mettli) Og Úthafsbotnskorpu (6-7 km þykk) sem verður til á úthafshryggjum og er mjög basísk og lítt  þróuð.                                      The basic growned on Earth is eather - dry; Landformated or wet; Under sea.
 And the Dry land is dewided into 7 different continental parts - (wich are made from old lava that has gone stiff) but Land under sea is younger and always developing.

Úthafskorpan er eðlisléttari en meginlandsskopran vegna þess að hún er yngri enda mynduð við eldvirkni.  Flekahreyfingar þéppa meginlandsskorpunni saman undan nýmyndun gosefna í úthafsskorpunni og það hefur orsakað myndun hárra fjallgarða og djúpra dala; bæði á landgrunni í kringum meginlöndin og á meginlandsskorpunni.

Á Flekamörkum eru mjög virkar eldstöðvar; sem geta valdið Flæðigosum, Gjóskugosum, Sprengigosum eða Hamfaragosum - allt eftir því hver gerð flekahreyfinga og jarðlaga sem myndar kvikuhólfið undir eldstöðvunum er, en gerð gosefnanna ræðst einnig af vatnsþrýstingi og meltun milli kviku og grannbergs.

Eldgos eru mismunandi: Dyngjur þar sem þunnfljótandi kvika dreifist yfir stórt svæði, vanalega róleg gos. Eldkeilur þar sem bergkvikan er seigfljótandi og gosin yfirleitt kröftugri, stundum sprengigos.  Allar þessar Eldgosgerðir eru þekktar á Íslandi.  Eldkeilan Hekla er eitt þekktasta eldfjall Íslands.  En er þó megineldstöð, og eldhryggur. Og þekkt sem eitt virkasta eldfjall jarðarinnar um víða veröld.

Vitað er að flekahreyfingar eru af mismunandi gerð; þar sem úthafsskorpa færist frá meginlandsskorpu myndast svokallaður úthafshryggur, og oft er á honum heitur reitur þar sem gosefni frá kviku eiga greiða leið upp á yfirborðið. Ísland er á slíkum flekamörkum, (þar sem N-Ameríkuflekinn togast á við Evrasíuflekan) og hefur auk þess heitan reit.   Því er ekki að undra að landið sé í stöðugri mótun og eldsumbrot og jarðskjálftar tíðir. Það kallast Flekaskil þegar flekar leita í sundur eins og hér er lýst.

En Flekamót ef plöturnar keyra stöðugt undir hvort aðra eða á.  Sem veldur hægfara breytingum á landslaginu. Vegna þessa konar flekahreyfinga hafa hæstu fjallgarðar heims myndast; t.d. Himalaja - þar sem tveir meginlandsflekar rákust saman og mynduðu þessa hrikalegu fjallgarða. Himalajafjöllin teljast til Fellingafjalla.

Fellingafjöll eru ekki eldstöðvar - heldur krumpast upp í háa fjallstinda og djúpa dali vegna flekahreyfinga.  Bergið sem er í slíkum fjöllum er oft mjög gamalt; myndbreytt berg sem hefur hlaðist upp frá hafsbotni vegna þess að úthafsfleki treður sér undir meginlandsskorpu og bráðnar upp við mikinn þrýsting og hita og bergið umkristallast.  Flöguberg er myndbreytt berg sem finnst t.d. í Ölpunum. Hér á landi eru engin dæmi um slík fjöll enda gerð jarðskorpunnar við Ísland sprottin af nýjum gosefnum;(Storkuberg) vegna stöðugs uppstreymis frá úthafshryggnum sem er undir miðju landinu og heita reitsins á honum miðjum.

Til er þriðja afbrigði flekahreyfinga þar sem flekarnir eru stöðugt að stangast á; svokölluð Brotabelti. Á Brotabeltum verða jarðskjálftar sem eru stórir, snöggir og valda mikilli eyðileggingu. Almennt er talið að heitir reitir tengist ekki Brotabeltum. En stórar flóðöldur eru oft fylgifiskar jarðskjálfta sem þar verða og skemmst er að minnast hræðilegrar eyðileggingar og fólksskaða sem varð í löndunum kringum  Indlandshaf - 26.des. 2004. Flekamörk sem þessi er að finna á tveimur stöðum á Íslandi - (á Tjörnesi og frá Reykjanesi, í austurátt eftir Suðurlandsundirlendinu).  En þar hafa í tvígang með fárra ára millibili orðið stórir jarðskjálftar sem hafa skelft margan Sunnlendinginn og valdið eignaspjöllum og stór stykki úr fjöllum hafa hrunið niður á sléttlendi og gjár opnast í jörðu - t.d. við Landvegamót á Skeiðum.

Brotabeltum er hægt að skipta upp í 3 mismunandi gerðir; tvær eru þekktar á Íslandi; Siggengi (á Þingvöllum) og Sniðgengi (Tjörnessvæðið) en þriðja dæmið er Ris eða þrýstigengi sem ekki er hægt að finna á Íslandi en fyrrnefnd Fellingamyndun í jarðlögum er tengd þessum hreyfingum.

Undir jarðskorpunni er Möttullinn; um 80% af heildarstærð jarðarinnar; að mestu gerður úr föstum málmríkum efnum en á 100-200 km dýpi er hann deigur og í "deiginu" fljóta efsti hluti möttulsins og jarðskorpan, það veldur þessum stöðugu flekahreyfingum og landreki sem áður hefur verið lýst.

Kjarninn er staðsettur fyrir neðan möttulinn á um 2900 km dýpi og nær inn að miðju jarðar á ca. 6300 km dýpi.  Hann er tvískiptur eins og Jarðskorpan og skiptist í ytri og innri kjarna.  Segulsvið jarðar er að finna í Ytri kjarna hennar en innri kjarninn ræður miklu um uppbyggingu hennar.

Í iðrum jarðar eru innræn öfl sem móta landslag hennar og mynda ójöfnur í yfirborði jarðskorpunnar; vegna varmamyndnar og kvikuuppstreymis til að losa um þrýsting undir jarðskorpunni.  Útrænu öfl jarðar koma hinsvegar frá orku sólarinnar; með vindi, úrkomu, hitasveiflum, öldugangi og jöklum.

Útrænu öflin reyna að slétta löndin og sverfa fjöllin svo þau verða aflíðandi og ávöl. Vindar feykja til jarðefnum, rigningar skola burt jarðvegi og ár grafa gljúfur og færa framburð úr fjöllum niður á sléttlendi. Úrkoma og frost mynda jökla.                      Hversu mikil veðrun verður fer mikið eftir því hver gerð og halli jarðlagana er.         En breytingar í loftslagi og loftþrýstingi spila líka þar inn í.  Berg sem verður fyrir miklum hitasveiflum molnar með tímanum og kurlast niður.

Á Jörðu er talað um þrjár berggerðir; myndbreytt berg (sem finnst ekki á Íslandi), setberg (sem hefur orðið til við veðrun og blöndun gosefna) og storkuberg (nær allt berg á Íslandi). 

Setberg samanstendur af storkubergi sem hefur molnað og leyst upp í vatni. Leir, möl og sandur þjappast saman og myndar setberg.
Storkuberg verður til á flekaskilum; þar sem fljótandi kvika storknar og myndar jarðskorpu.  Það er sérlega viðkvæmt fyrir eyðandi öflum vinds og vatns. Enda er jarðvegur á Íslandi nær eingöngu byggður upp á gjósku, hrauni og gosbergi, auk lífrænna efna sem hafa brotnað niður og myndað jarðveg.

Myndbreytt berg er eins og áður var lýst myndað við mikinn hita og þrýsting á miklu dýpi - þegar berg kristallast og breytir um eðlisgerð og útlit.

 Ísland og Jörðin okkar eru samkvæmt þessu öllu sífellt að myndast og mótast og flekar í jarðskorpunni stíga hinn eilífa dans vegna varmaorku í iðrum jarðar. Löndin rísa og síga, fjöll myndast við eldgos og jarðskjálftar, veðrun og tilfærsla jarðlaga verður til þess að jarðfræðingar hafa stöðug ný rannsóknarverkefni að vinna með og kenningar að þróa.

 Heimilaskrá

Bækur

Ísland - Umhverfi og þróun; Umhverfisráðuneytið 1992.                                          Útgefandi; Skerpla fyrir Umhverfisráðuneytið.

Jarðvegsfræði. Höf. Þorsteinn Guðmundsson 1994.                                                            Útgefandi; Búnaðarfélag Íslands.  

Veður-og Haffræði. Eggert Lárusson 1989.                                                                 Útgefandi; Mál og Menning.  

Kennslugögn frá Hólaskóla, birt á Internetinu; á vefsvæði nemanda; Moodle - 2009.

Kennarar; Bjarni K. Kristjánsson og Stefán Óli Steingrímsson.

Internetið

http://www.google.is/search?client=firefox-a&rls=org.mozilla%3Aen-US%3Aofficial&channel=s&hl=is&q=landm%C3%B3tun&lr=&btnG=Google+leit

http://www.islandia.is/hamfarir/jardfraedilegt/eldgos/hekla.html

http://www.olduselsskoli.is/ken/margret3/upprunijardar.htm

http://www3.hi.is/~oi/Nemendaritgerdir/2006%20Agnes%20-%20Eyjabogar%20og%20sokkbelti.pdf

Og Vísindavefur Háskóla Íslands.

Höfundur

Sæunn Þórarinsdóttir Lágafelli

30/01/2009    28     148     Sóley            20   2.35   3.01    2.37  0.3   4.94  
 5.6 
30/01/2009    9      154     Nína            189   4.34   3.99    3.18  0.5   4.61  
 5.7 
30/01/2009    5      155     Malín           289   3.45   3.44    2.70  0.6   4.59  
 6.4 
30/01/2009    30     167     Sokka           296   4.11   3.55    2.78  0.6   4.36  
 5.9 
30/01/2009    17     180     Bergþóra        178   5.18   3.99    3.13  0.9   4.36  
 7.0 
30/01/2009    19     184     Ösp             370   4.34   3.50    2.75  1.0   4.51  
 5.9 
30/01/2009    4      189     Skán            155   3.99   3.53    2.79  0.8   4.61  
 6.0 
30/01/2009    2      190     Jessika          29   3.48   3.60    2.85  0.5   4.71  
 6.0 
30/01/2009    10     206     Nadía           174   4.63   3.81    3.06  1.0   4.91  
 5.3 
30/01/2009    34     207     Rassmína         67   2.99   2.80    2.19  0.6   4.79  
 6.1 
30/01/2009    31     213     Síða             68   3.69   3.93    3.13  0.5   4.78  
 7.3 
30/01/2009    15     214     Mía              29   4.59   3.86    3.04  1.0   4.78  
 7.4 
30/01/2009    29     215     Úa               85   4.65   3.77    2.97  1.1   4.73  
 6.3 
30/01/2009    16     216     Inga            212   3.85   3.50    2.73  0.8   4.39  
 5.4 
30/01/2009    20     219     Milla           398   3.35   3.25    2.56  0.3   4.69  
 6.7 
30/01/2009    13     220     Prinsessa       157   4.31   4.19    3.29  0.9   4.27  
 5.2 
30/01/2009    11     221     Tamara           33   3.77   3.35    2.63  0.9   4.69  
 6.8 
30/01/2009    24     222     Mæja             23   3.25   3.07    2.47  0.3   4.95  
 5.2 
30/01/2009    6      228     Carmen           22   3.18   3.39    2.65  0.4   4.70  
 5.7 
30/01/2009    3      230     Næla             24   4.13   3.95    3.14  1.2   5.02  
 4.7 
30/01/2009    12     232     Bangsa           14   3.63   3.34    2.67  0.7   5.00  
 5.5 
30/01/2009    7      236     Auðhumla         28   4.32   3.67    2.89  0.7   4.57  
 6.9 
30/01/2009    8      238     Anja             17   3.98   3.50    2.81  0.8   4.93  
 6.8 
30/01/2009    14     240     Birgitta         85   4.51   3.67    2.92  0.8   4.90  
 4.9 
30/01/2009    18     242     Lýsa             23   4.46   3.86    3.08  0.6   4.71  
 6.4 
30/01/2009    1      246     Floppý           55   3.56   3.50    2.74  0.6   4.44  
 5.1 
30/01/2009    27     247     Hosa             29   3.49   3.36    2.67  0.5   4.94  
 6.7 
30/01/2009    25     250     Laugabjörg       77   4.03   3.67    2.92  0.5   4.78  
 6.1 
30/01/2009    23     251     Baula            14   3.29   3.68    2.95  0.3   4.83  
 6.5 
30/01/2009    21     255     Solla            24   4.05   3.73    2.98  0.4   4.87  
 6.4 
30/01/2009    26     257     -                26   3.48   2.97    2.36  0.3   4.83  
 5.6 
30/01/2009    22     258     -                30   4.31   3.23    2.58  0.8   5.08  
 8.2 
30/01/2009    32     265     -                27   3.95   2.52    1.99  0.7   4.84  
 6.6 
30/01/2009    33    3001     -                65   3.59   3.49    2.78  0.4   4.95  
 5.3 
------------------------------------------------------------------------------------------
Fjöldi sýna : 34             Meðaltal:        98   3.89   3.52    2.79  0.7   4.74  
 6.1 

• Developing your business idea
• Buying an existing business or franchise
• Writing a winning business plan
• Hiring, rewarding, and firing employees
• Branding your business
• Bookkeeping and credit made easy
• Insurance and legalese
• Marketing and publicity
• Home-based businesses
• Operating and growing on a shoestring budget
• Common mistakes to avoid

Hvað er sameiginlegt íslenskum banka og íslenskum stripplingi?

Báðir eru með dýrmætustu eigur sínar frosnar.

2. Landsmönnum verði tryggt stöðugt framboð landbúnaðarafurða með sem lægstum tilkostnaði og án þess að langtíma hagsmunum og öryggi sé stefnt í hættu.