http://www.youtube.com/watch?v=LIgViH2mamI&feature=related

Hæ hæ
Verð að vera snögg, hér er búið að yfirfara allt rafmagn vegna væntanlegrar komu stóðhesta þar næstu helgi.  Ætla að reyna að fá mannskap til að smala á miðvikudaginn og sortera merarnar undir hesta.
Mikið búið að gerast síðan ég bloggaði síðast.... en að þessu sinni er of langt að telja það allt upp núna - Var að skila af mér síðasta verkefninu í Hólaskóla, Dagbókarfærslu um ferðina norður þann 14. og þess vega er ég inni núna, en er á leið út....   Ef ég ætti JEPPA - þá mundi ég draga hana Milljón út á DLM að láta ath hana, því enn grefur í kjálkanum á henni - en... svo er það málið með Dýralæknana... þegar ég vil koma og get - þá geta þeir ekki tekið á móti mér... -
Malín átti kvígukálf í gær... 3 kindur eru eftir að bera og folöldin eru orðin nærri 25 - en... vegna anna hef ég ekki komist til að taka neinar nýjar myndir... -  Hér stefnir í miklar framkvæmdir um leið og síðasta kindin skilar af sér afkvæminu og þær eru farnar út þessar druslur allar!... Húsið er á hvolfi og allt óklárað og voða fínt en nú horfir til betri og bjartari tíma...

Verð að þjóta...
Sæunn

Hæ hæ - have to be quick - I have gone all over Lágafelli to check out electric fences and fixed them - with Tommi and Fló, the power went from under 2 to 5, when max it can be 7... - but at least it is active - all last summer it didn´t go over 4...
I am going to have people here on wed.day to collect the mares together and get them in the bloodfence area for their boyfriends are comming soon and then they have to be sorted up in boxes for the summer ... Much has happened since last time I did blogg, but it is to much for me to have a long write about it now.. so I say... I have finished school for the summer - just sent in my last assignment... and I am going out right now... where I have been for weeks ... - If I had a jeep I would get Milljón to her VET in Hella, but something is still wronge with her jaw... - so... it needs an exray... - how ever when I have a jeep do drive then the Vet are so bussy there is no change to get appointment... - so....
Malín had a female calf yesterday... and we only have 3 sheep left wich are going to have lamb, the foals are almost 25 now,,, but I am to bussy to follow the mares with their foals all over Lágafell.  I have no new photos right now...-   I am going to do a lot for our house next time we have silent moment... for I do not like it so upside down... -
Have to go
Sæunn

New photos 18 foals in total...

I have worked my pictures this year so that you can see wich mares belong to Lágafell, and wich to Baugsstaðir farm - becouse all these mares are here at Lágafelli, but belong to many people!
(Us, My mum+dad, my ungle Gummi has one, Tommi has one, our kids have all 1 each, Skúli has mares here and so on...)

But to make it little bit more eacy I did sort them in foal gallery by Lágafell / Baugsstaðir...

Vann þannig með folalda myndirnar að það eru tvö albúm í gangi fyrir folöldin 2009, sem reyndar fæðast öll hér á Lágafelli því allar þessar merar eru hér en... mínar merar eru undir Lágafellsfolöld og annarra undir Baugsstaðir... -

Kær kveðja
Sæunn

Jæja elskurnar - núna fer að styttast í það að ég hafi meiri tíma fyrir ykkur - LOFA
Skólinn minn verður búinn núna um helgina, í bili í það minnsta (sumarfrí) og sauðburður er meira en hálfnaður... vorverkin eru í gangi, ef ekki væri svona mikið rok, mundu þau ganga betur en... svona er það.... það eru ekki alltaf jólin...

Folöld eru fá... 5 í það heila og mamma á þau flest... ég veit að ég á eina jarpvindskjótta meri - (sennilega er það liturinn á henni en sést illa í bili) - undan Bláey og Snæ - en... annað veit ég ekki um í minni eigu... mamma á brúnt undan Kirkjubæjar-blesu Öngulblesu og Jarpi frá Hrafnagili, jarpskjótt meri undan Þúfu-Rauðku frá Guðnastöðum, rautt með tvær stjörnur undan Birtu frá Brjánslæk og svo var folald með Strand-meri líka - en hún var svo stygg að ég sá ekki alveg litinn eða kynið - og svo er ég bara farin í frí - í 3 DAGA!!!

Fer núna um leið og þetta pár er búið - inn í bíl og keyri alla leið norður í Skagafjörð, með viðkomu hjá ömmu inni í Dalasýslu! - En ég á að mæta í SKÓLANN í fyrramálið og fara í dagsferð og svo skrifa próf, og dagbók um dagsferðina! ... Svo er verkinu lokið þetta árið!

Verð með símann með mér - en annars eru Halldór og Fló heima með búskapinn, krakkarnir eru að skemmta fólki á Föstudaginn klukkan 3 í Íþróttahúsinu á Hvolsvelli og öllum boðið sem vilja að koma og fylgjast með vorhátið Hvolsskóla.  Mamma, pabbi, Inga og Patti ætla að mæta frá Baugsstöðum, og Halldór mætir fyrir okkur hér, og Fló fær að fljóta með líka!

Held af stað NÚNA!
Takk fyrir biðlundina þið sem eruð að bíða eftir myndum af nýjum folöldum - þetta fer allt að fara að gerast og væntanlega verða ÖLL FOLÖLD sett upp til SÖLU þetta árið - ... nema e.t.v. Yrju barnið - þ.e.a.s ef hún kastar ekki HESTI !!!

Have to say this quickly - we are doing fine - I am in a hurry as always - I have to drive to North Iceland today to enter school till friday, and take a test... Halldór and Fló take care off the farm with the kids.  And then on Friday there is this huge festival in Hvolsvöllur at 15 - for everyone to see - where our kids will be showing their best work after their schoolyear!

We have at the moment only 5 born foals at Lágafelli and I only own 1 off them - my mum has the rest; Blásól has a marefoal wich is windfarb, schecke,/twocolour windhaired, but other foals are from Kirkjubær mare off my mum/dad - brown with two stars/schwart mit 2 stern and then from Birta Brjánslæk red with two stars/fuchs mit stern, and ..off Þúfa mare from my mum/dad is two coloured bay/marefoal... - ....

I will have my phone with me, but otherwise you find Halldór and Fló here,
Going off to Hólar now... -
Kveðja
Sæunn

Everything is still, upside down in Lágafelli!

Sæl verið þið!
Er hér af því ég átti að taka próf á Hólaskóla kl 9 en... vefstjórinn gleymdi að senda mér prófið svo ég ætla að blogga á meðan ég bíð eftir því að það dettur inn í hús!
Héðan er allt gott að frétta, annað en það að dagurinn mætti vera ca. 10 klst lengri á hverjum degi og stærri vökustaurar fáanlegir fyrir alla þreytta í streðinu hér!
Sauðburður gengur vægast sagt illa, og vorverkin eru ekki almennilega byrjuð - því að það er svo mikið annað að trufla, t.d. bilaðar vélar og veðurfar en... núna er prófið komið og ég hætt að blogga þar til seinna í dag!

Some days are more difficult then others....


Magnús okkar dó í gærkvöldi.
Og ég verð að viðurkenna það að ég hafði hreinlega bara útilokað þennan möguleika! Þó innst inni ég hafi vitað að hann væri orðinn svo illa farinn að það væri bara ein leið út úr þessu fyrir hann.
Og ég viti að hann sjálfur sé sjálfssagt feginn að fá hvíldina sína.  Og nú sit ég hér eitt táraflóð og veit ekkert hvernig ég á að komast í gegnum þennan blessaða dag.
Our dear friend Magnús died last night.
I have to admit, I had just put this option behind me! Though I knew deap down inside - this was the only path for him to go as the situation developed with his canser.  And though I know he is for sure more happy at the moment then he has been for weeks, for finally he is without pain and able to rest.
And now I am crying my eyes out for him, I just do not know how I can manage this day - it has gone horrible to me.

Og af því að ég veit að þið skiljið mig; þá verð ég að segja frá því líka hér í sama bloggi og ég kveð kæran vin, að það er einhver ára yfir þessum dögum núna; sauðburður gengur hræðilega illa, lömbin eru svo stór að þau sitja mörg hver föst og eru dauð þegar þau svo nást!  3 kindur eru dauðar á sauðburði, 2 eins og áður hefur verið lýst og 1 í gær vegna þess að hún fékk eitrun í spena.

Og það var ekki nóg, Úa okkar drapst í gærkvöldi, úr blæðandi magasári og hjartsláttartruflunum.  Veiktist í fyrradag, í gær kom hér dýralæknir og skoðaði hana og greindi.  Magasár og háþrýstingur.
Hennar verður líka sárt saknað því að betri mjólkurkú, er varla hægt að hugsa sér! 

Og fyrst það var hér dýralæknir.  Þá létum við hann kíkja í síðasta sinn á hana Ösku okkar, en hún er búin að vera mjög veik.  Og já, það er komið að því að fella hana.  Hún er svo illa farin að krabba að hjá því verður ekki komist.  Fyndið með svona tilviljanir, hrossið sem datt ofan úr skýjunum í hendurnar á okkur, alltaf ljúf og góð og allra yndi - og núna er tíminn bara búinn, þó svo það sé í raun enginn tími á hrossi að lifa í 13 ár.

And becouse I know you understand me, then I have to tell your here at the same blogg as I say bless to an dear and good friend, there has been some "aura" over Lágafelli these past days, for our sheepseason has not been working as normally; never before have we lost so many lambs and sheep, and for so stupit reason....-

And that is not all for last night we also lost a cow, Úa.  She got sick 2 days ago, got so sleepy and didn´t eat, and then yesterday there was a Vet. here - wich found out she was with high bloodpressiour and bleeding stomage.  And treated her for that, but before 24.00 hour she was gone and we are sure going to miss her!

And becouse we had a Vet. here we finally desided to have the LAST check up on Aska!  For she has been so sick these past weeks from easters and... we all desided, it would be best to send her off to the other world too.  For she is sooo bad from her cancer it is horrible to have a look at her - ... and well though she is just 13 years old, then we have had her best years for joy as we go riding, so it is only fair to her as on off our favorit ridinghorse that she doesn´t suffer any longer!


Héðan eru því bara sorgarsögur í dag... og ég ætla bara að nota daginn til að lesa undir próf og hvíla mig... því að ég er ekkert til stórátaka núna!
I have as you see only stories that are full off greaf now... I am going to rest today and read for my test tomorrow... I anyhow can not do much in this "difficult time"...

Kveðja Sæunn

Just take care!

Þetta voru orð læknisins míns, í dag þegar hann tilkynnti mér að ég væri VÖLUBEINSBROTIN - en brotið er orðið það gamalt að hann  mælir ekki með því að gerð verði aðgerð til að koma því saman heldur eigi ég bara að GEFA ÞESSU TÍMA TIL AÐ GRÓA!  YEH RIGHT?!

These were the words off my doctor when he phoned today to tell me one off the bone in my angle was broken, and for it was such an old crack he would requement for me to sit and do nothing - THIS JUST NEEDS TIME TO HEAL without any support! YEH RIGHT?!

Núna eru vorverkin á fullu, Halldór er í vélaviðhaldi, við Fló erum að sjá um kindur og fjárhús á sauðburði, mjaltirnar lenda á öllum sem þora nálægt fjóskofanum um mjaltatíma - og sá sem kemur þar nærri lendir í sjálfheldu því að once you are in - you won´t come back till milking is over! :-)

Now our spring-harvesting is in full swing, Halldór is taking care off his mashines, I and Fló are thinking off the lambingseason and the sheepstable, the milking hours are done by the one that enters there on milkinghour og þegar þú er á annað borð komin þangað inn, er ekki smuga að sleppa fyrr en mjaltirnar eru búnar!

Engin folöld enn, en Næla átti nautkálf í morgun.  No foals yet, but Næla got a bull calf early this morning.

Myndvinnslan sem ég var í í morgun virkaði ekki, bíð eftir svörum frá vefstjóra 123. -
Það koma því ekki nýjar myndir fyrr en kerfið virkar!
The photosection on the 123. web doesn´t work at the moment - I tryed again this morning and it ended with me sending an request to the host 123. so now I am waiting for their comment!
Therefor we do not have any new photos on the webpage!

Kveðja úr sveitinni
Sæunn

I got Fló

Sæl verið þið/Helló you all

Héðan er það að frétta að sauðburður er að komast í hámark, og gengur bara þolanlega miðað við það að það er ekkert tilbúið fyrir sauðburðarvinnu.  Everything is ok at Lágafelli, lambing season has started, everything is going ok - even thoug nothing is ready for this perioud off time!

Síðast þegar ég vissi voru ekki komin nein folöld, en ég sá rosalega fallegt folald á spena við Skeggjastaði hjá henni Ellen vinkonu minni í gær - svo mín hljóta að fara að koma -
TIL HAMINGJU ELLEN með folaldið - hvort fékkstu?  Meri eða hest!??? Undan Keili? Ekki satt???
No foals are born in Lágafelli yet, but I saw a very pretty 2009 foal with Ellen and Skeggi at Skeggjastaðir yesterday, so ours must be there soon..
Congrat. Ellen with this beautyfull foal.  Is it a marefoal or a stallionfoal? From Keilir? Is it not???

Fór í fyrradag með allan 2008 árgangin af merum, niður að vatni saman við geldingana á bænum - en hélt eftir inni í hesthúsi 3 hestum sem okkur langar að láta dýralæknana gelda núna á vordögunum.
Milljón fór í tamningu til hennar Söru út að Skíðbakka.
Went with all the 2008 years mares to the lake the day before yesterday, and they are now with all the other gelding on the farm.  But 3 stallionfoals off 2008 we held back in the horsestable, for we are going to have the Vet. casterait them before we let them go!
Milljón is now at Sara/Skíðbakki - for futher training.

Birgitta bar fyrir næstum viku síðan, nautkálfi.  Rosalega skrautlegur!  Næla á að bera næst!
Birgitta got her calf almost a week ago, a bull calf.  With huge pattern on its body! 
Næla is to have her calf next!

Mjólkin er á niðurleið, our milk is going down.  Heyin eru hræðileg og erfitt að gera kúnum til geðs/the hay has been so bad and hard to feed the cows.  Hlökkum bara til að þær komist út á beit/We are just looking forward to them going outside again for the summer.

Fló er komin til að hjálpa okkur, og Kristján minn er kominn líka - sem húshjálp, fram að helgi!
Fló has arrived to help us, and Kristján is here too, to help inside the house, till the weekend comes then he will be off again :-( CRY!!!

Búin að ginna Tomma hingað á Sunnudag, til að setja upp innréttingar, að hluta.  Have asked Tommi to arrive here on a sunday, to put up the kitchen, this part that we are able to work on!
Vona að "planið" standist!  Hope the plan will work!?

Pabbi er að fara í hjartaþræðingu í næstu viku - verð að segja að ég er ótrúlega stressuð vegna þessa, eiginlega meira stressuð en yfir því að hann er veikur fyrir hjarta þessa dagana. - 
My father is going to have his heart operaited on next week, have to say that I have huge fear in my heart becouse off this, even more fear then about him being sick at heart these days!

Löppin á mér - sem fór svo illa í "bruninu" niður stigan um daginn - er enn hræðilega bólgin og aum! Fór í gær í röntgen á Selfoss, en þeir sáu ekki neitt á myndunum.  Mamma pantaði því tíma hjá sérfræðing í bænum.  Búin að fá nóg af því að ég sé að harka af mér - ég eigi bara nóg með það að reka þetta stóra bú og heimili - þó að löppin á mér sé ekki að "draga úr mér mátt" líka!
My leg, that went so horrible stiff when I did the "stairslide" downstairs - before easters - is still hurting very much and I walk like a "Hölt hóra"/ name off a rock band in Iceland. -
I went to the doctor and he sent me to Selfoss for an exray and then when they didn´t see anything there my mum desided enough was enough an today at 15.40 I am to be at an speciallist in Reykjavík, with my leg - to check it out in a zonar.  For my mum thinks when I have a big house, kids and a farm to run.. then the leg can not been draged along like this anymore - I already have enough hard work to take care off and shouldn´t be like this! so...

ÞAÐ SEM MÖMMUR SEGJA ER ALLTAF RÉTT!
WHAT YOUR MUM TELLS YOU IS ALWAYS TRUE!

Strákarnir okkar eru í skólaferð í dag - að skoða jarðskjálftamiðstöð Íslands - Þeir voru að spila á lokatónleikum Tónlistarskólans í gærkvöldi SAMAN, með Ulle - og þau voru svo flott!
Our boys are today on a feldtrip to Selfoss to have a look at the earthquakecentrum off Iceland,
They had an consert yesterday evening at Heimaland, where the Music school off Hvolsvöllur had their last consert this winter... and they had to play gitar and violin together... along with Ulle!
It was so nice!
Set inn myndbönd seinna, put in video later...

Jæja, ætla að fara að hjálpa Halldóri að koma nautinu upp á kerru, Boli er búinn að eyðileggja allt sem hægt er að eyðileggja inni í hesthúsi og við erum búin að gefast upp á að hafa hann á Lágafelli, hann verður bara að gjöra svo vel að þyggja, í afturendan heima hjá Jóni - því að hér stekkur hann bara yfir veggina í hesthúsinu eins og ekkert sé og tollir ekki í stíu. Það er því bara hættulegt að hafa hann áfram í okkar vörslu, fer bara út úr hesthúsinu ef hann fattar að hnoða aðeins á flekunum sem loka því... - og þá er fjandinn laus!
Well - have to go help Halldór to put the bull on the horsetrailer.  The bull has already set everything in the horsestable upside down for he just jumps over every wall in there and we have desided to take it back to JÓN/JÓRUNN, for if it learns that the door off the horstable is just to puss a little and then it is a free way out... IT IS THEN WHEN WE DO HAVE A PROBLEM!

Litla systir dafnar vel í baðinu... og þekkir orðið mun á fólki.... Ég er ennþá GÆRA og telst vera voðalega kindarleg!  En Fló getur alveg komið í staðin ef hún heldur á pelanum!  Halldór setti hana á spena á einni kúnni í morgun... hahahaha - það var rosalega fyndið en Ó Ó ef aumingja lambið yrði nú spörkuð af þessari risa skepnu sem kýrin er!
Litla systir is a lamb we are feeding from a bottle for it doesn´t have a mum, and well, she is like a small child in the home!  I am still LOOKING LIKE SHEEP, for I am its mum!.... But when Fló has the bottle then she can also be mum!  Halldór was playing with her this morning and put her on the teat off one off the cows and... well it got milk but OH MY GOD if the cow would kick the lamb! :-(

Biðjum að heilsa./Greetings to you all
Sæunn

Náttúra Íslands                      Skilaverkefni - Spendýr                    Sett fyrir:     19.04.08

Hólaskóli - Háskólinn á Hólum                                                          Skiladagur:  25.04.08

Kennari: Stefán Óli Steingrímsson

 

Leiðbeiningar: Hlaðið verkefninu niður á eigin tölvu, vistið undir öðru nafni (t.d. ykkar nafn_spendyr). Svarið spurningum beint á verkefnablaðið og vistið reglulega. Svör eru bæði dæmd eftir því hvort svarið sé rétt og hversu vel orðað/hnitmiðað svarið er.

(svör ættu ekki að vera lengri en 10-15 línur; fer eftir vægi)

 

 

 

1.  (40%) Segið frá tilurð núverandi tegundasamsetningar íslenskra landspendýra og sjávarspendýra. Að hve miklu leiti virðist tegundasamsetning þessara hópa hafa mótast af náttúrulegum ferlum annarsvegar og gerðum mannsins hinsvegar?

 

Svar:      Ísland hefur ekki alltaf verið eyja.  Það var fyrir 30-60 milljón árum "loftbrú" milli Evrópu og N-Ameríku, og ekki er hægt að útiloka að hér hafi verið mun fjölbreyttara landspendýralíf en nú þekkist.  Hinsvegar er ljós að við Ísöld og frekari landrek, hefur íslenskt landspendýralíf orðið einangraðra. Hérlendis er tegundasamsetning landspendýra mjög mótuð veru manna á Íslandi.

 

Landnámsmenn fluttu með sér spendýr til að halda sem húsdýr; sauðfé, kýr, geitur, hross, svín og gæludýr eins og ketti og hunda. Tófan er eina landspendýrið sem kom hingað til lands að sjálfsdáðum án hjálpar frá manninum (reyndar að manninum undanskyldum).

 

Tegunda samsetning sjávarspendýra við Íslandstrendur hefur hinsvegar orðið fjölbreyttari, við það að Ísland aðskildist frá Evrópu fyrst en N-Ameríku svo því að þá opnaðist leið spendýra í sjónum milli norður og suðurs. Því það opnaðist inn í Beringsund sem opnaði leið milli Kyrrahafs og Atlandshafs - svo spendýr hafana blönduðust mjög mikið.  

 

En á Ísöldinni skiptust á 20-30 jökulskeið/hlýskeið sem m.a. ollu því að Berignssund lokaðist oft með landbrú og sjávarstaða hafana var mismundandi mikil - það olli því að  sjávarspendýrin urðu einangruð landfræðilega og þau tóku að þróast í mismunandi áttir.  Þetta er t.d. talið að eigi við um landsel, útsel og hrínganóra = þeir hafi í upphafi átt einn forföður en vegna landfræðilegrar einangrunar hafi þeir orðið að sérhæfa sig og aðlagast breytingum og  myndast hafi mismunandi tegundir sela með mismunandi æxlun/fæðuval, svo dæmi sé tekið.

 

Tilraunir manna með innfluttning á landspendýrum hafa þekkst í langan tíma; gerðar voru tilraunir með að flytja inn til ræktunar; rauðref, frettur, þvottabirni, sauðnaut, bjórrottur, snæhéra og gráhéra en allar þessar ræktunartilraunir, nema búskapur með rauðrefi - hafa mistekist og dýrin útdauð á Íslandi. 

 

Önnur dýr sem fylgt hafa manninum í ferðum hans frá Íslandi til meginlandana, bæði viljandi og óvart og tímgast í íslenskri náttúru eru; minkur, hreindýr, hagamús, húsamús, brúnrotta, svartrotta og nú síðast e.t.v. kanína?

 

Sjávarspendýrin eru hreifadýr eins og landselur og útselur (einu selirnir sem kæpa að staðaldri hér við land), hringanóri (sem kæpir hér við land - nái ísbreiðan inn fyrir íslenska lögsögu en hann kæpir á ísbreiðunum norðan við landið).  Reglulegir gestir við landið eru vöðuselur og blöðruselur.  Í fánu hvalategunda við landið teljast 23 tegundir; en ég ætla aðeins að telja upp -

 

 

 

1.      Gráhvalir

 

2. Sléttbakar

 

3        Reyðarhvali

 

Undir hverri tegund eru svo undirtegundir skíðhvala sem eru með stærstu hvölum sem þekkjast í hafinu.  Skíðhvalir lifa á ljósátu í vatnsmassanum.

 

 3  tegundir Tannhvala

 

1.      Búrhvalur

2.      Svínhvalir

3.      Hvíthvalir, hnísur, höfrungar

 

En undir hverri tegund, nema Búrhval eru undirtegundir tannhvala; sem eru mjög misjafnir að útliti og stærð.  Þeir lifa á stærri fiskum í sjónum, og jafnvel öðrum sjávarspendýrum!

 

2.  (20%) Segið frá litarafbrigðum tófunnar og útbreiðslu þeirra hérlendis

 

Svar:     3 litir einkenna tófuna í íslenskri náttúru. 

1.      Hvíta afbrigðið, verður alhvít að vetri en grábrún eða ljósmógrá að sumri.

2.      Mórauð, (dökk allt árið).

3.      Ljósmórauð (lýsist upp á vorin og verðu nær bleik á litin).

Tófan finnst nærri því um allt land; nema ef vera skyldi uppi á jöklum og á hæstu eyðimerkum á hálendinu (verður að hafa aðgengi að fæðu!).   Mjög algeng við sjávarsíðuna, í fuglabjörgum og mesti þéttleiki hennar er á Hornströndum.  Litarafbrigðin eru mjög mismunandi eftir landshlutum.  Hvítar tófur eru mjög sjaldgæfar á Vestfjörðum og Snæfellsnesi, en algeng upp á hálendinu og fyrir austan.  70-80% af tófu á Austurlandi er hvít.

 

3.  (20%) Segið með eigin orðum frá innflutningi hreindýra til Íslands. Að ykkar mati, hvort eiga hreindýr eða minkar meiri rétt á því að vera hérlendis, rökstyðjið svarið.

 

Svar:    Innfluttningur á hreindýrum hefur farið fram 4 sinnum. En þau átti að halda sem húsdýr. Árið 1771 voru hreindýr fyrst flutt inn til landsins - þá til Vestmannaeyja,  þar urðu þau flest 16.

1783 voru dýrin útdauð í landinu, þrátt fyrir að 3 þeirra hafi verið flutt upp á meginlandið til frekari útbreiðslu.  Árið 1777 voru 23 hreindýr flutt inn til landsins, þá á Reykjanes.  Þau náðu flest að verða milli 200-300 dýr en dóu út um 1930.  Árið 1784 var gerð 3ja tilraunin til að flytja hreindýr inn til landsins.  Núna 35 dýr á Norðurland.  Um 1850 voru þessi dýr orðin um 1000 talsins, en þá var líka að því er virðist búið að missa tökin á að halda þau sem húsdýr og þau dýr sem núna eru á Austurlandi og voru flutt inn árið 1787, eru talin hafa blandast nokkuð við þann stofn sem fluttur var inn Norðanlands og því er talið að dýrin sem telja í Austfjarðarhreindýrastofninn séu einhvers konar blanda af norðlenskum og austfirskum dýrum sem ganga nú laus um Allt N-Austur og Austurland, frá hæstu fjöllum að sumri niður í flæðamál að vetri.  Fyrir mitt leiti mundi ég telja að þessi stofn væri ekki lengur "erlendur" / innfluttur - þau dýr sem flutt voru inn til landsins á sínum tíma eru löngu útdauð og ný komin í staðin; elsta dýrið sem vitað er að lifir í stofninum er 17 ára (??? Úr fyrirlestri)... - Að mínu mati er stofnin löngu orðinn að íslensku fyrirbæri í landspendýrafánu á Íslandi og kærkomin viðbót í dýraflóru landsins.  Það er hinsvegar ekki það sama upp á teningnum með minkinn að mínu mati.

Það hefði aldrei átt að leyfa innfluttning á honum; hann er "rándýr" og eins og landshöfðingjarnir í Grágás vissu, þá var dýralíf á Íslandi mjög viðkvæmt hvað varðar innfluttning á "rándýrum" - því kusu þeir að BANNA slíkan innfluting og það er mér hulin ráðgáta hverning mönnum datt sú vitleysa í hug að leyfa þennan innflutning í upphafi, og að minkur sé sloppinn út í náttúruna er ófyrirgefanlegt með öllu!  (Talið að keldusvín sé m.a. horfið úr náttúru Íslands vegna þess að minkurinn náði að sleppa úr búri.  Gerðir mannana eru oft óafsakanlegar!)

 

 

4.  (20%) Segið í stórum dráttum frá fæðu sela og hvala við strendur Íslands

 

Svar:   Landselir éta meira af stórum fiskum úr sjónum; hver landselur étur um 5kg af fiski á dag en helmingur fisksins er þorskur. Útselir éta meiri síli og synda lengra eftir fæðunni en landselurinn enda eru þeir afbragðs sundkappar.  Selir við landið éta samtals um 25000 tonn af þorksi á dag, miðað við fjölda þeirra og landselir éta meira en útselir, þó að útselir séu nær helmingi stærri. Skíðishvalir éta ljósátu úr vatnsmassanum, en ljósáta eru smávaxin krabbadýr sem svífa um í yfirborði sjávar og er ein helsta fæða annarra fiskitegunda, sem skíðishvalirnir veita þá óbeina samkeppni við um fæðu. Þannig að þó svo skíðishvalir éti ekki mikið af fiski úr sjónum, eru áhrif þeirra á fiskistofna landsins óbeinn þáttur í tegundasamsetningu fiskistofnanna við landið.  En satt er það að þeir éta ekki mikið af stærri fiskum.  Tannhvalir éta stærri fiska og leggja sér líka til munns önnur sjávarspendýr.    Hinsvegar er staðan sú að fækkun er í hafinu umhverfis Ísland, bæði af selum og hvölum.  Hvað veldur er sennilega frekar tengt fæðuframboði og hlýnandi loftslangi en því að Íslendingar eru að veiða hvali í tilraunaskyni.

 

 

Takk fyrir veturinn félagar

Gleðilegt sumar

Sæunn Þórarinsdóttir

Lágafelli

Bráðadoði og dauði

Sæl verið þið - helló you all!

Var búin að sitja við skriftir og senda inn nýjar myndir af niðurbroti á Lágafelli en svo bara klikkaði það!
I had been here few days ago, doing my usual blogg and sending in new photos off broken down Lágafell - but then everything vanished!

Ég ætla því að reyna aftur og vona að í þetta sinn gerist eitthvað - því maður gerir aldrei neitt fyrir neinn nema hann geri það!  I will there for try again in hopes now something will work - for you are never to do anything for anyone unless he pays you back!

Hér er komið sumar, fuglar um öll tún og mikil dýrð að fylgjast með því hvernig allt breytist í náttúrunni - hér eru öll tún orðin vel græn, úthaginn að vakna líka og tréin eru með brumknúpum upp um allar greinar.  Það eru meira að segja komnar "randaflugur" í garðinn - og páskaliljurnar mínar eru í blóma!
Summer has for sure arrived, there are birds everywhere on our fields and it is marvellous to witness the glory off how the nature changes its colours and looks - our fields are all in high green colours and our ourfields are getting green too.  The trees are having these yellow feather balls all over them and there are even "BEEs" in my garden - the eaterslilys have almost never been so many as now!

Við erum bara 2 með kotið ég og karlinn.  Vinnukonulaus - er dagurinn endalaus, og sér í lagi í dag og síðustu 2 aðra daga, þar sem Halldór hefur að mestu séð um verkinn einn - því ég á að vera að vinna að Viðskiptaáætlun fyrir skólann (Rekstur), en þar sem ég er einmitt núna búin að sitja við síðan klukkan 7 í morgun verð ég að taka mér smá BULL PÁSU og blogga mig niður úr skýjunum!
We are only 2 working on this farm at the moment.  Without workers, the day seams endless, and exspecially these 3 last days (with today) - when Halldór has almost been alone outside - for I am to finish my buissnessplan at the University TODAY - but since I have been doing so much since 07.00 this morning - I desided to take a brake and BLOGG about everything and nothing that has been going on since last I was here!

Búskapurinn gengur vel.  Mjólkin er á uppleið, þó svo að það sé verið að gelda nokkuð margar kýr í fjósinu núna.  Skán er borin - bar á páskadag!  Páskalilju!!! - Næstar í röðinni eru þær Birgitta og Næla. (NELE - SORRY I KNOW NOW I FORGOT YOU WHEN I MADE THE THANK YOU LIST!).
Birgitta á tal í dag og ber örugglega í dag, hún er orðin svo sver!
The farming is doing fine.  The milkliters are getting more and more in the tank, even though we have been drying cows for their "holiday" between calfbirths these past weeks.  Skán gave birth to her female calfs Páskalilja! and next up are Birgitta and Næla. Birgitta has birthdate today!

Við erum að "gefa" allt og ekkert inn í fjós - þ.e.a.s. hey sem við mundum aldrei gefa kúnum nema bara af því að þær NEITA ALFARIÐ að ÉTA ÚR TURNINUM - þó að heyið þar inni sé alls ekkert skemmt eða ógeðslega lyktandi.  Við bara skiljum ekkert í þessu væli í þeim! ??? - Eina sem okkur dettur í hug er að "Grinstadt" sáðgresi - sé ekki nógu hentugt til ræktunar þar sem búið er með kýr!??? Leituðum í Ráðunaut og hann hafði heyrt þetta líka?  Veltum því nú fyrir okkur hvort aðrir í Landeyjum hafi heyrt eða lent í slíku basli?.... En við höfum verið að gefa úr turninum í merarnar og ærnar, og eitthvað í geldingana líka  - en annars verða þeir að klára rúllustæðuna framan við fjósið svo við fáum pláss til að setja skeljasandinn á þegar hann kemur í hlaðið!
We are feeding the cows - everything and nothing - ... that is... hay that we would never try to offer the cows if they only would eat waht we have for them in the tower... - but that hay they do not want no matter what, and the funny thing is that it doesn´t look damaged or smell! So we do not understand this foolishness!???   The only thing we do know is that this "gras" in the field that made this hay - is called Grindstadt and now we wonder if it doesn´t fit for feeding milking cows!?
We have asked at the farmers union and they have heard this "idea" before but don´t know so I wonder if our naigbour farmers know anything or have had simelar exsperiance!???
We have had to give the hay from the tower to the sheep, mares and the gelding - also the young cattles - ... everywhere else then into the cowstable!

Það er að hefjast sauðburður.  Við lentum í því um daginn - þegar bullið fór af stað með turninn að ein ærin lagðist upp í loft og drapst - bara svona af því bara....En hún var óborin og við vitum hreinlega ekki afhverju henni datt þessi vitleysa í hug!?  Eina skýringin er að núna erum við farin að fóðra 2 sinnum á dag - "vegna sauðburðarins" - og þær fá að auki turnhey; á móti því heyi sem þær eru búnar að vera að éta í allan vetur! - ... En Halldór heldur samt hreinlega að hún hafi bara ÉTIÐ yfir sig! -  Hvað sætir veit ég ekki en það er að berast hjálp í fjárhúsin - því að hún Fló okkar er að mæta á svæðið í næstu viku og þá verða allir á Lágafelli þar með komnir með FLÓ!
It is almost lambingseason.  We had an sheep dead in our sheepstable one morning this week  - "calsium schock" ??? What coused that - We do not know but the only explaination is that right now we feed 2 times a day in our sheepstable - becouse off comming lambseason and in one time they get towerhay - that would make the change to much perhaps?  But then again....Halldórs Idea is most logical - HE things she has just been eating to much! (that is honestly possible with sheep!)

Og af því að ég er að nefna doða - þá gerðist sá einkennilegi atburður hér í fjósinu fyrst eftir að við urðum þess vör að kýrnar neituðu að éta turnheyið að Malín - sem er kýr komin á 5 kálf - lagðist niður í doða - og við þurftum að sprauta hana með öllum tiltækum efnum til að koma henni af stað aftur... - sem er ekkert óeðlilegt en það sem er skrítið er að kýrin á ekki tal fyrr en í JÚLÍ 2009!
And becouse I am talking about calsiumshock - then the strangest thing happened in our cowstable the days after we noticed the hay in the tower was somehow strange for Malin (cow) - fell down from lack off Calsium and ... we had to give her all kind off "minerals" and calsium/magnesium to get her going again... - wich is not strange at all but what is is that this cow doesn´t have a time off birth till Júlí!

Hestunum var öllum smalað heim á síðasta laugardag - gefið var ormalyf og folöldin frá 2008 tekin undan merunum - Þær eru nú að fita sig á extra fóðurgjöf í Imslandinu - og allir geldingar og tryppi eru komin niður að vatni - til þess að það sé auðveldara að henda í þá tuggu, um leið og sinnt er í fjárhúsi og um kvígurnar úti! Allt gert til að auðvelda verkefnin!
All horses at Lágafell came home last saturday for devermicure and the foals off 2008 were seperaited from their mum, and the mares put to their special birth field where also we are now feeding them extra much becouse off their new foals arriving in few days!   All geldings and youngstairs are now at the lake - to make it more eacy to hand out their hay, for it is on the way to the sheepstable and to the young cattles!  Everything has been done to make the work more eacy becouse it is now lambingseason!

Freysteinn var á Akureyri um síðustu helgi að keppa í Blaki - átti von á því að hans lið kæmi heim með Íslandsmeistara titil - eða það var vonin fyrir mót en staðan varð sú að þeir urðu í 2 sæti á eftir stelpunum úr Hvolsvelli sem urðu Íslandsmeistarar í Blaki og Það voru því 2 lið úr Hvolsvelli sem sigruðu í Íslandsmeistarakeppninni þetta árið! Til hamingju krakkar!
Freysteinn went to Akureyri for last weekend to compete in Valeyball - Before the compatition they had change off winning the 1.place off Ice-chamions for Valeyball but... after the weekend it was so that his team came secound after the teem off girls playing Valeyball in Hvolsvöllur - so... at least they can tell everyone - best 2 teams in Iceland - playing Valeyball - come from Hvolsvöllur!
Congrat. dear kids!

Ég er alveg að verða "útskrifuð" úr mínu námi - á eftir innan við viku og þá er komið sumarfrí - :-)))
Í dag á ég að skila þessu stóra verkefni mínu sem ég er búin að láta trufla mig í allan vetur - en svo er bara 2 próf eftir - LOKAPRÓF og ein vettvangsferð í Skagafirði og þá leysa þeir af mér höftin og ég get hlaupið út í vorið!
I am almost getting "gratuaited" from my study´s - ... have about a week and then we have summerholidays! :-)))  Today I am to deliver my big project off this winter an then I have only 2 tests left - ... FINAL TESTS and one field trip to Hólar, Skagafjörður (north Iceland) - after that I can run free around the fields off Lágafelli without having to think at all! hahahahaa

Hér er allt á hvolfi eftir framkvæmdirnar allar sem ekkert ganga af því ég er svo upptekin í öðru.
En Carmen mín ætlar að sýna sig hér um helgina og þá ætla ég að plata hana til að aðstoða mig aðeins við að pússa og sparsla og mála! -
Everything is upside down after our latest attac on the house -... and since I am so bussy doing everything else - everything just IS UPSIDE DOWN!
But Carmen is to be here over the weekend - or I hope she ment all weekend? ... If so I will jump at her and ask her to help me paint! - (we are used to work together like that!)

Jæja -... Púðrið er farið úr mér ... ætla að sinna um heimalinginn minn sem dvelur í baðinu og jarmar hástöfum núna!  Það bar nefnilega ein ær núna 20apríl - 3 lömbum og eftir sólarhring - var hún viss um að við hefðum laumað undir hana einu lambi sem hún þvertekur að eiga svo krakkarnir hafa verið í mömmuleik - MEÐ LITLU SYSTIR SÍNA! ... Sem gerir mig að GÆRU!
Well - ALL POWER IS OUT... - I have to go take care off my "heimalingur"/lamb without a mum - wich stays in our bathtop and crys for milk!... For 20apríl, we had one sheep giving birth to 3 lambs and within 24 hours she found out... that 3rd lamb wasn´t hers! ??? - So our kids have been having an live toy to play with during last 4 days... LITTLE SISTER they say!  ????
Wich makes me...what????   A "dotter" off a motherless goat!???

Kveðja
Sæunn

Becouse off my last blogg!

Sæl verið þið/Helló you all!

Ég vil bara vegna þess að mér finnst mér bera skylda til - segja; ÞAKKA FYRIR ALLA HJÁLPINA!
Það er okkur ómetanlegt að fá aðstoð í sveitina okkar - og það hefur aldrei hvarflað að okkur að segja annað en að minnsta hjálp er betri en engin hjálp - Hinsvegar er það svo þegar maður ræður sér aðstoð að manni finnst maður verða að nýta tíman vel og koma eins miklum verkefnum frá og mögulegt er til að nýta allan mannskapinn sem á bænum er - í þann tíma sem hann er nægur - til að gera eitthvað annað en BARA MJÓLKA og SINNA ÞESSUM DAGLEGU STÖRFUM og í flestum tilfellum hefur slíkt verið mjög ásættanlegt - HAFIÐ ÞÖKK FYRIR ÞAÐ ÞIÐ SEM EIGIÐ ALLA OKKAR ÞAKKIR FYRIR VEL UNNIN STÖRF - og hjálp í því streði sem við höfum komið okkur út í með því að gerast bændur hér á bæ! Það er ómetanlegt að hafa hlotnast sá heiður að hafa ykkur hér okkur til aðstoðar og eignast í ykkur vini og upplifa það hvað margar hendur geta breytt miklu til batnaðar þegar allir leggjast á eitt við að klára verkefnin sem liggja fyrir!

I want to becouse I feel oplicaited to say this - ... THANKS FOR ALL YOUR HELP! -
IT HAS BEEN AN GREAT PLESIOUR TO HAVE YOU HERE - as your HELPERS - and it has never ever accoured to us that smallest help wouldn´t been valued as such - ... However when you trade to someone - with HELP for an HELP - then you exspect to get something instead - so you try to get as much done in the time it is possible -... considering all the people we have to play our day from - ... and to ONLY MILK and do the daily rutine job around this farm - is not good enough for people that is always aiming for higher score for the farm! ... ALL OFF YOU THAT ONCE HAVE BEEN HERE - DESERVE A THANK YOU SHAKE and KISS - for the help that we have gotten ... in our endless war towards having a farm that needs so much work - ... IT IS NOT TO BE UNGRATEFULL WHEN I SAY - I was lucky to get you to come here and help us around - for when many hands play as team to do something - then the work seams to get more eacy for everyone! And it is very nice to see the change that this farm has gone through in every corner off the farm!

LOVE YOU ALL !
ELSKA YKKUR ÖLL !

Sæunn

P.s.
þessir eiga hrósið skilið; Those wishes belong to;

Lena/Danmark, Arun/India, Arthur/Honduras, Kerstin/Germany, Malin/Germany, Sergey/Ukraína, Nína/Germany, Stefán/Þýskaland, Carmen/Þýskaland, Anke og Melanie/Þýskaland, Silvi/Germany, Anja/Germany, Tamara/Austria, Milena/Germany, Christina/Germany now Kanada, Lara/Germany, Jessica/Sweeden,  Anja/Þýskaland, Markús/Þýskaland, Júlíanna/Þýskaland, Karóla/Þýskaland, Katha/Þýskaland, Júlía og Birgit/Austurríki, Arthúr/Polland, Lísa/Þýskaland, Andý/Þýskaland, Sólveig/Þýskaland, Lenika/Danmörku, Kristín/Þýskaland, Denise/Germany,
Anja D who bought Harrý/Þýskaland, Fló/Sviss, Maja og Luna/Danmark, .....
I am sure I am forgetting someone in this list ... but at least I have tried to remember everyone! Correct me if I have forgotten someone...  Ég er viss um að ég gleymdi einhverjum en ég hef reynt eins og ég gat að muna eftir öllum....

From Iceland we have had this people here for help;  Á Íslandi eiga allir þessir aðilar hrós skilið; Birgitta OKKAR Bjarnadóttir - AND BIRGITTA OFCOURSE! - Atli vinnumaður 2003 og 2004, Palli,
Bjössi bróðir og synir, Óli/Tobba oc co, Tómas Bragason, Gunnar Jakobsson, Guðmund Jónsson, Kristján Friðjónsson, bræður okkar og systur, faðir og mæður, Kristbjörg "sérleg vinkona og húshjálp" - Alma, Sigurbjörg; Árný, Kristbjörg - allar frá Gularási, Bergþóru, Guðný Heiða, Þurí og fleiri og fleiri...

En núna er ég orðin rosalega sein það sem ég er að fara og VERÐ að hætta að dunda við bloggheima - ... But now I am very very late - and I just have got to go ... this world off blogg is dangerous for woman in an hurry!!!

Verkefnin sem þetta fólk hefur aðstoðað okkur við eru;  The work that has been done here over the year is;

Breyta fjósinu úr legufjósi þar sem kýrnar sváfu á gólfinu beint á rimlunum - í legu "básafjós" -
Change the cowstable inside from where the cows were sleeping on the floor - to beds to sleep on!
skipta um gólfið að 2/3 hluta inni í fjósi = change 2/3 off the cowstable floor to new floor!
setja upp nýja fóðuraðstöðu fyrir kýrnar - færibandið sem lá inn í fjós og við gáfum í fyrsta árið okkar; er farið og nú er kominn fóðurgangur sem gefið er á = change the way the cows got fet their hay -... from the cowstable to the "barn" - where we could get the hay infront off them with mashines and not by HOLDING EVERY PART OFF THE HAY - to THE MIDDLE OFF THE STABLE - where their feeding area was before!
Setja upp beislur í kringum legubásana, og dýnur á þá líka! = Put up the parts with are making sure all off the cows have their own privat bed - MILLIGERÐI/IRON between their beds-
Laga öll turnrörin inni í turni og mótorinn uppi á toppi hans - fix the inside off the haytower - and also the big motor on top!
Setja upp upphitaða geymslu í tengihúsinu milli vélaskemmu og vélaverkstæðis = put up an heated room inside the workshop for things that do need to get storaged in an heated area.
Smíða nýtt rimlagólf í fjárhúsin - sem nú hefur verið lagt niður og allt fé er komið á tað í stóru rými þar sem mokað er undan á vélum, = made the new timber floor in the sheepstable - wich now we have put out again - for now our sheep are sleeping in straw and all their shit is put out on mashines and NOT BY hand like always before!
Málað utan á öll útihús - byggð úr steini; smíðað hringgerði til að temja í og girt utan um alla landareignina! Painted all our stables that are made off sement; made a roundpin to train younghorses inside - and put fences around all our land!
Ræktað upp næstum 40 ha í nýjum túnum - made almost 40 ha off new fields.
Got the water to run away from the house and not inside to it - drenuðum í kringum íbúðarhús - ... sem er þó enn ekki fullklárað en verður klárað núna í sumar!

fleira er hægt að telja upp en ég er hætt í bili!  More I could say but now I have got to go!
Sæunn

Sæl verið þið!

Fattaði það ekki fyrr en í gær - hvað listinn þýddi fyrir okkur hér á Lágafelli - sem gefin var upp í Bændablaðinu frá því fyrir mánuði síðan - þar sem kom fram að við værum býli númer 12 á Landsvísu sem stæði sig best í mjólkurframleiðslunni!  Frábært hjá honum Halldóri mínum og fólkinu með honum sem hefur lagt grunninn að velgengni okkar árið 2008!
Didn´t get it till yesterday - what the list ment for us - at Lágafelil - wich was in the Farmersmagazine - off last mounth were our farm Lágafell was nr 12 on list from All ICELAND - wich had got the best milkproduction over the hole country! -  It is a great effort from Halldór and the people that has worked around him in year 2008 - THANKS!

En hinsvegar gengur okkur ekkert sérlega vel í fjósinu í dag - ... þ.e.a.s. heilbrigðið er með ágætum en mjólkin á niðurleið - vegna þess að kýrnar okkar fundu það út hjá sjálfum sér að heyið sem eftir er í turninum er ÓNÝTT og ekki KÚGÆFT - svo þær hafa alveg NEITAÐ að taka þátt í því að éta heyið sem þaðan kemur! - ... Svo það eru góð ráð dýr -... við eigum 6 vikna gjöf í turninum - ... það er ekki kominn tími til að setja þær út í Guðsgræna náttúruna - því að ... það er ekki komin beit, jörðin er blaut og það er enn of kalt úti og veðráttan umhleypingasöm... svo... við erum undanfarna daga búin að spila heygjafir í fjósinu svolítið eftir eyranu og ... ja - þær éta - þó ótrúlegt megi virðast - allt frá hrossaheyi, til of þurrar háar - og hafra og rýggresi - í bland við það sem kemur út turninum en... hvað svo þegar þær fatta að það er verið að leika á þær? ... Ef þær ættu að éta þessa blöndu - þá mundu þær sennilega ekki éta heyið sem stungið væri að þeim - svo við erum á nálum ... ÞÆR VERÐA AÐ HALDA ÚT ÞESSA HEYGJÖF FRAM AÐ VORI! - Annars erum við í djúpum ... eins og sagt er!
However we are not doing ok in the cowstable today ...  that is our cows are healthy but our milk is going down for our cows have found out by themselfs that they do not like to eat the hay from the tower anymore - ... it must be poissionet - and therefor we are in problem - WE STILL HAVE 6 weeks off this hay to feed them, the time to put them out is not here yet - so they have to stay inside for little while longer - and we have to feed them with just anything called hay till they get the change to bite green gras from the field - so.... we have been putting infront off them hay for the horses, for the young cattles, something called kraftfood and straw and ....well they mix it and eat it but how long they are going to do this ... is only a matter off time for all off us! ... If they find out we are only playing from our ear and have nothing else for them - I am sure they will not eat such foolish hay-mix again ... BUT THEY HAVE TO - ... or we have sank to our ears in deap.... like someone would put it! ...

It is now 15. Apríl - only 10 days till Halldór has birthday and only 12 days till Fló arrives -
36ára afmæli hefur verið seinkað vegna þess að einhver spekingur er búinn að troða KOSTNINGUM á DAGINN OKKAR HALLDÓRS - svo við erum ákveðin í að hafa 36 ára afmælið bara þegar hægt verður að tjalda úti við... - en frá því verður sagt frá síðar!
Núna er 15 Apríl og bara 10 dagar þar til Halldór á afmæli og bara 12 dagar þar til Fló kemur til okkar aftur - THe 36 years old birthday party has been delaied becouse off the fact that the elections are for Iceland goverment is on OUR DAY - so we have desided to have a 36 years old birthdayparty in summer when people can camp in their tents in the garden!
But more about that later!

Um næstu helgi verður stóðinu smalað saman og merarnar sorteraðar frá vegna köstunar - en fyrstu folöldin fara að koma í heiminn hvað úr hverju - ... um stóðhesta næsta sumar hefur enn ekki neitt verið samið en Seifur frá E-Apavatni verður hér og Kráksonurinn hans Tomma, og Bleikálóttskjóttur ungfoli frá Pascal vinkonu líka - ... háættaður!
Next weekend our mares heard will be sorted to only mares that are going to have foals this spring and the rest off the horses will be put elsewhere - ... about stallions next summer I have not desided but Seifur frá E-Apavatni will be here - and also the young stallion off Tommi = son off Krákur and two coloured young stallion from Pascal  - wich is very promissing!

Sólfari hefur nú loksins verið seldur og er á leið til Danmerkur -
Sólfari has been sold - and is on his way to Danmark -

Kindurnar eru komnar nærri burði - fyrsta áætlaða lambið gæti fæðst um 20 apríl - og svo koll af kolli fram að því - þó hægt í fyrstu en há-annir í sauðburði ættu að verða fyrstu viku í maí!
Our sheep are almost ready to have their lamb - the first "planed" lambs should be here 20.apríl and then the heigh season off lambing should be first week off maí!

Mér gengur ekkert í skólanum núna - er of upptekin við að vera bóndi - en verkefnið sem ég átti að skila 12 apríl, er enn óklárað - Hólaskóli ákvað fyrir páska - vegna óánægju nemenda (EKKI ÉG) - að skiladagur skildi verða færður að 24. apríl - og ég er því enn á góðum tíma með verkefnið - þó svo ég ætti að vera duglegri við skrifin!
I do not do good in my school now - ... I am to bussy to be a farmer - but the project they planed we should give in 12.apríl - is still unfinished - only becouse Hólaskóli (school) desided becouse the students were complaining (NOT ME) that the project was made for to short time - ... so I still have time till 24.Apríl to give it in! ... and I am on good time with it yet!

Halldór er á fullu að ganga frá því að búnaðarfélagstækin verði nothæf þegar bændurnir í sveitinni taka vorsóttina - .. Hann hefur fengið Bjössa bróðir í lið með sér og þeir eru búnir að skrúfa, smyrja, sjóða og "hamra" í marga klukkutíma - Enda stutt í það að allt verði vitlaust í þessum efnum!
(sennilega er allt orðið vitlaust - allavega er fundur í kvöld!) -
Halldór is making sure the mashines for the farmersunion are working good for the harvesting season that is just starting now ...  - He got his brother Bjössi to help him - to fix the mashines and polish them for the endless use they are faceing in comming weeks - and ... well - that is the time when we feel - like HELL is brakeing loose!
(perhaps it has for the union has called for an meeting tonight at the old schoolhouse!)

Ég er alltaf "á henni" þessa dagana - Núna er það löppin á mér - sem varð eftir í "tröppugangi" um dagin og danglar bara með af því hún er þarna -... Snéri mig á "Hæl" ... og er eins og gömul vaggandi hæna í hreyfingum - kemst ekki hraðar yfir!  Hvað er verið að segja mér með þessu?
I am like an old lady these days - for my leg got LOST in the STAIRWAY TO HEAVEN - few days ago ... and now it is just SWINGING - off old habit - ... and I moove as fast as a snigl over my work area... - horrible to have so little "power" over what is going to happen to you next!?

Kveð að sinni  Till next time
Love
Sæunn

Ég er gribba - hef alltaf verið það og VIL VERA ÞAÐ!
Stundum er bara nóg nóg - og í gær gerðist það!

Báðar vinnukonurnar fóru heim - KOMIN MEÐ UPP Í HÁRSVÖRÐ af þeim - og tilganginum af veru þeirra var aldrei nokkurn tíma náð!

Svona er það bara...
Samt er alveg ótrúlegt hvað ég var búin að reyna - og reyna að miðla málum - Tala við færustu ráðgjafa (eða er það ekki satt - þið sem ég ræddi við!???) - Ekkert breyttist - og þegar maður hefur nóg að gera og margar áhyggjur í bland  - þá er óþarfi að vera að auka á "kvalirnar" svo ADIOS AMIGAS!

I can be a boring bitch  - have always been - and CARE TO KEEP THAT ABILITY!
For sometimes - enough is enough - and yesterday - it happened in Lágafelli!

And it ended with both my workers leaving Lágafell - ... I simply just couldn´t stand it any longer!
And then the purpose is gone for the siance - ... IS NOT IT? And there was not anything left behind!

Somehow - I can not say it is only my foult this time ...
for never before have I tried as much to be a good BOSS - but and tried to keep my faith in the good that would come out off this but IT NEVER HAPPENED!   I even talked to all my best friends and consultants ... (or are you not - those I spoke to about the matter???) -  No changes were made - and then when already you have enough to do and to much to handle all day - Then somehow you do not need more "pain and agany" - ... so ADIOS AMIGAS!

Halldór var að heiman í allan dag - Ég var bústýra - Gekk bara vel - en ég er hálf lemstuð eftir þetta áfall og þessi vonbrigði sem hlutust af því að vinnukonumálin gengu ekki upp og hissa á mér að vera ekki búin að loka þessu máli mikið fyrr ... - því að þær voru svo lengi búnar að eyða orku frá mér þessar elskur - En einhvern veginn vildi ég alltaf vera góð... Hugsaði um að þær væru svo ungar, svo einmanna, svo óvanar bústörfum, svo... nefnið það og ég hugsaði það ... en þegar öllu var á botninn hvolft  - þá höfðu þær bara annan tilgang en þann að vinna hjá mér!
Halldór was off Lágafelli today - I was the farmer -... Did good - but I have to say I am dead tired after the shock off admitting to myself how much fool I was to think I could ever change the way Lágafell was over past weeks -... I am just sooooo "naive" sometimes ... - thinking that if I only change myself - then things will  go better ... if I make sure they are not lonely, tired... - If I helped a bit... if I just... then the job would be done ... but now I have spent all this energy for NOTHING and just to wonder - where I did wronge or what I could have changed to prewent things...

Ég held bara að ég sé að verða eins og margar konur hér í sveitinni minni - Hundleið á auka fólki í kringum mig ... Hundleið á því að gleðja aðra og reyna að láta það finnast það velkomið -
Staðreyndin er nefnilega sú að það kostar að taka við öllu þessu fólki og halda því heimili og þvo af því...svo maður tali ekki um bílanotkunina sem hefur verið í kringum þetta allt saman!
I think I am getting like many off the womans around here -... Dead tired off needing extra helpers on the farm -... Dead tired off trying to do my best for someone that doesn´t thing the world off it!
Tired off making it so that people feel welcome - when the fact is that it costs to have these people here, costs for the home, for the mashines that clean for us dishes and clothes  - Exspecially the car-use that has always been around such workers!

Þegar fólk býður sig - eins og hingað heim á Lágafell - til að vinna upp í fæði og húsnæði - þá hlýtur það að þurfa að leggja eitthvað að mörkum til að fá húsaskjól og mat... - Hvað ætli megi t.d reikna hvern km á keyrslu til margra unnina vinnustunda??? -  ja ...held að Dýralæknarnir taki um 70 kr ... jafnvel meira - og 70 kr á 100 km eru 7000 kr; .. - Hvað eru vinnulaun einnar vinnukonu?
(Nínukot gefur upp ... einhversstaðar um 140.000 kr á mánuði - en af því dregst fæði og húsnæði! - Ekki satt???)  Hvað er fæðið - 3000-4000 kr á dag???/ og húsnæðið í það minnsta það sama -...
svo... Hagnaður minn af því að hafa vinnukonu er samt enginn - þó ég sé yfirleitt ekki með fólk á launum - heldur í "vinnuskiptum" vinna gegn/fæði og húsnæði!
Lágmark að fólkið nái allavega að ná 8 klst... - en... því fór fjarri!
When people offers to come here - let´s say to Lágafell - to work for food and shelder - then it has to  "work" to get - house and accomandation.  - .... I wonder how much money I could have sold out for exsample my car - to them if I was to do so... - when the Wet is charging over 7000 kr per 100 km driven.. - or ... if we go to Nínakot - wich is a "special" agency for people to find job and ask for workers - ... by contract -... somewhere there they talk about 140.000 kr per mounth -... and you have to pay back your food and the room you "rent" when you stay in the farm... -
Wich leaves you with about ... what!  When the food costs at least 3000 - 4000 kr a day? / and the "rented" room the same!???  My profit of having the workers as I do it is there for NONE!!! -
At least I have to get 8 hours each day ... from my workers to get ritch from this buissness!

Jæja - en ég verð þá allavega ekki "fátæk" af því að hafa svona marga munna að metta!
Það er til nóg af góðu fólki hinsvegar og styttist í að Fló komi í heimssókn - Gummi ætlar að koma við á morgun og við erum bara alls ekkert vinalaus - eða hjálparþurfi - þó álagið verði að sjálfssögðu meira þar sem það vantar heilar 4 hendur í verkin!
Well - I wonder if this should be a goal to anyone - to get ritch and be perfect!??
I have enough off very good friends and family around me - Fló will soon be here, tomorrow Gummi is arriving - ... so we are by any "doupt" ritcher then I think you belive we are! (sentence to find its own way!) - ... However I have to admit - when there are 4 hands missing from the daily rutine - then there is "pressiour" to get the job done - over the day!

Have to go to rest - I didn´t sleep anything at all last night over my worries that I might have done something different... - ... but then today - I only got more sure off what I was doing so I am tired and need to sleep -  Enjoying this "quite" time where only me and Halldór and the kids are at home - wich is always soooooo exsiting when finally there is a change to!
Verð að fara að sofa - svaf ekkert af áhyggjum vegna þess að mér fannst ég hafi getað farið öðruvísi að í málinu... en í dag - var ég bara staðfastari í trú minni - að þetta væri besta lausnin sem fengist í málinu og við það ætla ég að fara í rúmið og njóta þess að vera út af fyrir mig með fólkinu mínu!

Góða nótt -
Sæunn

Never ever been as stressed out as now!

Helló / Hæ hæ

Héðan er allt gott að frétta -

Búskapurinn gengur - en Nína lagðist í doða og gat sig hvergi hreyft fyrir 3 kvöldum síðan og bar svo um morguninn dauðum nautkálfi - ... Seinnipartinn í gær var hún búin að liggja í heilan sólarhring samfleytt og gat sig hvergi hreyft þrátt fyrir að Doktor Dýri væri búinn að vera hér og gefa henni góðan skammt úr töskunni sinni - - til að koma henni á lappir aftur! En í dag - er hún hress - og vill éta og drekka og það er hellings mjólk í henni - svo vonandi nær hún sér af þessu - ... Hún er hinsvegar svona "súrdoða kú" og væntanlega fer hún í súrdoða líka núna - Hún er svo rosalega feit alltaf!
The farming is doing fine - though Nína has gotten sick from her birth 3 days ago - ... (calsium shock and then a dead calf!) - The Vet was here to give her almost everything from his box - but she still was only laying down and didn´t have energy to stand up again... - but today she is up - lets hope she will be healty in future - .. though it might be so that she gets this lack off calsium again -

Frumutalan mætti vera lægri en hún er búin að rokka svolítið undanfarin 3 skipti - frá 100  og upp í 200 - sem er rosalega hættulegt - sérstaklega þar sem við vitum ekkert hvaða kýr eru að stríða núna en... það er verið að vinna í því að lagfæra þetta ástand!  Við erum líka að þrífa fjósið og lagfæra það -
The zells are getting little bit to high now - but last 3 times it has gone from 100 to 200 in huge steps - wich is very dangerous - expecially for we do not know what is cousing this - .. but we are trying to fix this problem with all possilbe ways!   We need to have the cowstable cleaned and fix broken parts!

Kvígurnar eru núna búnar að vera um tvö skeið hjá bola - svo þær fara að fara út! -
The young cattles are now almost finished to be two "horny" periouds with their Bull - so soon we will be able to put them out again!

Tappi er farinn út í mýri - þar sem það er komið svona mikið vor í loftið -
Tappi is gone outside again - it is again that much spring for him to be outside without worries!

Ég fékk mígreni kast í gær - Það fyrsta í áraraðir - ... sennilega af því að ég var svo gáfuð að fara upp í Skálholt í skólabúðir með Örnu á Guðnastöðum og taka ekki sólgleraugun úr mínum bíl - með í ferðina -....En það var sól og blíða á okkur á ferðalaginu frá Skálholti og það er nóg til þess að ég fái í hausinn! -  Got migreni - attac yesterday - ... The first one for some year - ...
and I think I know what coused it - for I went to Skálholt with Arna on our school program and ... on our way back to here from there - we had bright sun outside and I didn´t have any sunglasses in her car  - wich probably coused my head-stamage - tireness and scareness off the ligth!

Við Arna fórum eins og áður sagði í Skálholt í Skólabúðir á Föstudagseftirmiðdaginn og sváfum eina nótt - og komum heim á Laugardagseftirmiðdegi -... Rosalega gaman að vera með öllu fólkinu á námsskeiðinu í svona lokahátið á góðum stað - og fá gott að borða - Syngja og segja sögur fram á nótt og vakna fyrir allar aldir við morgun-söng og frábærar lokaóskir um gleðilega framtíð í  félagsskapnum VINIR Í BATA! - Við eigum okkur öll óskir um framtíð og á þessu námsskeiði fékk maður svo sannarlega að heyra það hver framtíðin verður ef við erum dugleg við að vera í Bata!

Halldór fór í gær í fermingu hjá Eyþóri Pálssyni - yngsta barni Palla bróðurs síns - með alla krakkana okkar - og gat vel ferðast án mín í Reykjavíkurtrafíkinni - ... :-)  Það er bara að byrja að keyra og treysta sér í það! -... Halldór went yesterday to his brothers youngest child - wich had a confermaiton and ... took all our kids with him - This showes he can well drive in Reykjavík trafic - it is just to start driving and build up your nerves and trust in the road system!

Vinnukonurnar eru að fara frá okkur bráðum - Our workers are soon off again - time is up!
Ég verð að segja að það verður breyting á - I have to say it will be a change on the house!
Ég er búin að geta einbeitt mér að náminu og verið inni en nú verð ég að fara út og vinna!
I have mostly been able to be inside to study but now I have to get outside to help on the farm - it is going to be a change!

Fló er að koma - ... hún mun sennilega taka til hendinni með mér og gera það sem gera þarf í fjárhúsunum fyrir sauðburð og týna upp ruslið af hlaðinu - en gámarnir eiga að koma einhvern tíma eftir páska - Fló will arrive soon - she will be here to help me set up the sheepstalbe for the "lambingseason" and the we will pick up the things that need to be done for the summer!

Það kemur rafvirki í vinnu til mín á morgun - TIL AÐ LEGGJA RAFMAGN Í NÝJU FORSTOFUNA!
Og þá verður hægt að fara að múra en múrararnir bíða eftir að rafm. verði komið á sinn stað áður en þeir birtast! - svo.... Það verður fjör hér næstu vikur í "lagfæringum og viðgerðum!
Tommi kemur svo og parketleggur stigann og undir honum og þá er ég sennilega komin með hús - ... ef frá er talin þessi blessaða eldhúsinnrétting sem verður að bíða enn um sinn! -
KAUPI HANA EKKI NEMA ÉG VITI AÐ ÞAÐ GANGI UPP!
Tomorrow there will be a man here for the electric - to get lights working in the livingroom!
Then the people for the floor and the walls can arrive to fix our broken walls and fix the holes in the floor too... - so there are going to be some changes here!

Tommi will then arrive to put the parket on and then finally I can call my house a house -... - exsept the kitchen is going to be left out for now - I WILL NOT BUY ANYTHING NEW IN THERE TILL I KNOW I HAVE THE MONEY FOR IT!

Bestu kveðjur
Sæunn

Greetings
Sæunn

Héðan er allt gott að frétta!
Ég er að fara í burtu í kvöld - Skil karlinn eftir með krakkana og kerlingarnar sem eru að vinna fyrir okkur og svo er ég bara prinsessa í eina nótt á hóteli í uppsveitunum!
Hendurnar á mér eru búnar að stríða mér eitt og annað undanfarna tvo sólarhringa - en ég hef líka verið að vinna svolítið úti við - og reyna á mig - ... Er komin með svo mikið samviskubit yfir því að vera þessi aumingi sem ég er... - og það er víst alveg kominn tími til að ég reyni mig smá meira en ekkert! -

Það kom kálfur úr Úu - NAUT - mikill bolti -  Nína er næst!

Krakkarnir eru að fara í páskafrí - Síðasti dagurinn þeirra í skólanum í dag - Freysteinn var á balli fram á nótt í gærkvöldi og er ennþá sofandi - Hans síðasti dagur í skóla fyrir páskafrí var í gær!

Ætla að reyna að týna saman draslið hérna frammi núna eftir að ég hef bloggað smá - bara til að gera heimilið ögn vistlegra - en annars er ég komin með Múrara og rafvirkja - sem ætla að koma lagi á málin núna í þessum mánuði.  Þá verður hægt að fara að finna til skápa til að setja upp og koma draslinu öllu fyrir!  - Óþolandi ástand hérna hjá mér núna!

Have only good news -
I am going to go away over night - today till tomorrow!  I will leave Halldór alone with the kids and our slaves - and play prinsess over night on a hotel - with the group off people I have been in course with once a week all  winter - (wich now is over!) -

My hands have been offull these last days - but I have also been trying my best to work a little - and work hardwork like getting hay and feeding; putting the milkmashine together and so on... and well -   it seams to be enought for me to get "swallowed" and unable to use my fingers!
However I am going to keep on trying - it is now time to start working again!

Úa - has had a bull calf - Next is Nína.  Hope she will get a female - ... might be Nínas last year!

Our kids are going to have their easters holiday after today! -  Freysteinn already has gone to his holiday - He went for a Dance - last night and is now ... sleeping!

I will try to pick up our things all over the house today ... and clean... - but I also have good news for finally I have managed to find an specialist in electric and another in getting the floor/walls repaired after our changes - They should come here soon - Then finally I can buy my kitchen!
Hate things as they are right now!

Well - I better go do something wise!
Best að fara að gera eitthvað viturlegt!

Sæunn

Náttúra Íslands        Skilaverkefni Sjór                       Sett fyrir:     18.03.09

Hólaskóli - Háskólinn á Hólum                                     Skiladagur:  21.03.09

Kennari: Bjarni K. Kristjánsson

Leiðbeiningar: Hlaðið verkefninu niður á eigin tölvu, vistið undir öðru nafni (t.d. ykkar nafn_ferskvatn). Svarið spurningum beint á verkefnablaðið og vistið reglulega. Svör eru bæði dæmd eftir því hvort svarið sé rétt og hversu vel orðað/hnitmiðað svarið er.

 

Lengri spurningar (svör ættu ekki að vera lengri en 10 línur)

 

1.      (25%) Hverjar eru helstu vistgerðir fjörudýra?

 

Svar:  Vistkerfi er í raun það sama og búsvæði. Hvernig tegundir skipta sér upp í vistgerðir / búsvæði markast af sérstöðu þeirra í dýraríkinu. Til er ákveðið manngert flokkunarkerfi  í dýrafræði sem heldur utan um allar mögulegar tegundir og hópa í vistkerfum heimsins. Vistgerð fjöru er eining dýra sem búa yfir ákveðnum eiginleikum hvað varðar; seltu, loftslag, aðlögun að ákveðnum skilyrðum í jarðgerð fjöru og gróðurs. Innan sömu vistgerðar eru aðstæður þannig að þar þrífast svipuð samfélög plantna og dýra þó að langt geti verið á milli svæða með sömu vistgerð.

Feikilegur fjölbreytileiki er að finna í vistgerð fjöru.

 

Vistgerðum fjörudýra má skipta upp í eftirfarandi flokka;

·        Rándýr - veiða aðrar lífverur til að finna sér fæði til að lifa af. (t.d. Nákuðungur)

·        Plöntuætur - bíta þörunga, (t.d. ígulker) (sviflirfur)

·        Hræætur - lífverur sem leita uppi hræ og lifa af þeim. Hreinsar hold af beinum.

·        Skrapara - skrapa þörunga af undirlagi. Skeldýr/kuðungar.

·        Grotætur - éta undirlagið í fjörum og melta næringarefni.

·        Síara (svifdýr) - sía næringu úr umhverfinu; t.d kræklingur. (sviflirfa)

 

Og innan hvers flokks má svo finna nær alla þessa hópa lífvera!

 

Talað er um svokallaða Ífánu og Áfánu.  

(lífverur sem grafa sig í botn eða lifa ofan á botninum).

 

Ífána  = lífverur sem eru grafnar í undirlagið. (Til að éta drullu, til að hafa skjól, búa sér til bæli í botninn og fara þaðan á veiðar).

Áfána =  Oft mjög hreyfanlegar verur; (en líka hrúðurkarlar). Oft með verndarskel, allar vistgerðir eru í áfánu. Lifa ofan á undirlaginu í fjöru eða við það.

 

 

2.  (25%) Hvaða þættir ráða gerð fjöru og á hvaða hátt?

 

Svar:  Raki, Hiti, Selta, Hafís, Halli, Sjávarföll og Brimsemi ráða mestu um gerð fjöru.

Raki ræður hvort lífverurnar halda lífi v.þess að sumar þeirra þola illa að fara á kaf, aðrar illa að þorna. Hiti í fjörunni veldur etv ofþornun, aðrar þola illa of mikinn kulda t.d að vetrum; flestar teg. Lífvera í fjöru eru mjög hitaþolnar. Selta ræður miklu um það hvort fjörulífverur lifa eða deyja -margar þeirra þola illa breytingu milli of mikillar seltu og ferskvatns (mikill munur er á þessu efst og neðst í fjöruborði; teg. Aðlagaðar að mismundandi fjörugerðum). Ferskvatn rennur etv yfir búsvæði lífvera og veldur því að meira þolnari lífverur lifa ágætlega en aðrar hverfa!. Hafís sverfur í burtu og drepur botnfastar tegundir; lítið um þang í fjöru!  Halli í fjöru ræður því hve stór hún er og hve mikið set er í henni.  Halli og sjávarföll ráða í sameiningu stærð fjörunnar.  Og lögun hennar og svæðið fyrir framan hana ræður miklu um lífskilyrði í henni.  Brimasemi ræður einnig miklu því að það sverfur burt tegundirnar sem ná ekki að festa sig nægilega vel, og eftir því sem brimið er meira er minna líf að finna í fjörunni. Kornastærð í fjöru ræður miklu um gerð og útlit fjörunnar.

 

Dæmi um fjörur;

·        Sandfjörur - allsstaðar þar sem jökulár renna til sjávar; mikið brim; þá er mikil hreyfing á undirlagi og lífverur eiga erfitt uppdráttar með að finna sér búsvæði; en líf finnst þó ofarlega í fjörunni (aðrar eru niðurgrafnar).

·        Brimasamar klapparfjörur; eru oft fyrir opnu hafi; virðast líflitlar í fyrstu en þó finnast lífverur djúpt á milli klappana;

·        Fitjar finnast á skjólsælustu stöðunum þar sem fjörur eru; þar er oft mikið af pollum; og tegundir lífvera eru oft landrænar og hafrænar. 

·        Leirur; þar sem finnst misfíngert set; halli er mjög lítill og ræður stærð fjörunnar.  Kræklingar og burstormar einkenna svæði þar sem leirur eru grófgerðar.

·        Þangfjörur eru frekar á skjólsælum svæðum en undirlagið er orðið hart.                  Mikil framleiðsla þangs og lífs.  Ef brimasemi eykst detta lífverur út. En ferskvatn drepur einnig þangið og hrúðukarlar sem þola illa samkeppni við þangið græða og koma sér oft upp þéttum byggðum í fjörunni.

 

3.  (25%) Fjaran er svokallað ecotone svæði þar sem að mætist lífríki ferskvatns og lands. Á hvaða hátt má sjá þetta í fjörum og hvort eru áhrif af landi eða sjó meira áberandi og er það jafngilt allstaðar í fjörunni? 

 

Svar:  Sjór þekur um 70% af jörðu; hann er saltur (33prómil), Mismunandi eftir svæðum hversu langt sólarljós nær niður; en talað er um ca. 150m dýpi.  Fjara er svæði sem er markað allra efst í landgrunni jarðarinnar; þar fer framleiðsla af kolefni stundum yfir 500 mg á dag.(við kjöraðstæður).  Frumframleiðsla alls hafsins á sér stað á þessu svæði. Stundum er fjaran á sandi; stundum á klöpp; enn aðrar eru í stórgrýti.

 

Mismundandi er hvernig fjörur eru uppbyggðar, og lífríki í fjörum ráðast mjög af gerð þeirra og staðsetningu; (skjól, halli, brim, jarðlög/bergrunnur, stærð fjörunnar, ex).    Áhrif sjávar eru meira áberandi fjörum en áhrif lands - því að sjórinn ræður miklu um tilvist þess lífríkis sem þar finnst. 

 

Lífríki í fjöru er mun fjölbreyttara en lífríki í ferskvatni. 

Líf í Efri og neðri mörkum fjöru - ráðast af seltu, raka, hita. En í efri mörkum fjörunnar lifa lífverur sem eru ekki eins seltuþolnar og þær lífverur sem þola við neðarlega í henni og í söltum sjó.  Lífverur efsti í fjörunni þola betur að þorna örlítið; þó svo flestar þoli alls ekki að þorna alveg og hiti ræður miklu um afdrif þeirra. Þessir þættir ráða tegundafjöld í fjöru. Og eru í raun ráðandi þættir um gerð fjörunnar.

Flestar lífverur í fjörunni eru harðgerðar og þola vel breytingar á sjávarföllum; aðrar fylgja flóði og fjöru hreyfingunum en þær lífverur sem geta þolað það að lifa bæði í "fjöru" þegar fjarar út og í "fjöru" á háflóði - eru mjög harðgerðar; og hafa komið sér upp aðferðum til að "lifa af" þegar fjarar; grafa sig niður eða bíða undir steini.

 

Þar sem ferskvatn  mætir sjó; deyja e.t.v út tegundir sem þola illa ferska vatnið en lífverur sem þola mun á söltu vatni og fersku; lifa þar í staðinn - þetta getur t.d. verið þang/þari vs. Hrúðurkarlar - sem eru þolnari fyrir slíkum breytingum.

Mjög mikið ferskvatnsstreymi gerir tegundasamsetningu lífvera í fjöru fátækari.

 

Fjaran er skemmtilegt búsvæði vegna þess að hún breytir um svip eftir dægursveiflu, hafstraumum, flóði eða fjöru (2x á dag), en fjara er í dvala þegar flæðir út (og landgrunnurinn kemur úr kafi) en það segir ekki allt um fjöruna því að þegar flóð eru í fjörum þá lyfta  plönturnar sér upp; lífverur fara að eltast við að ná sér í fæðu; og lífverur neðar í sjónum koma upp til að elta þær og ná sér þannig í fæðu. 

Eftir því sem framleiðsla lífvænlegra efna í fjörunni er meira verður lífríkið fjölbreyttara; en framleiðslan ræðst af þangi og þara og stærð fjörunnar og staðsetningu; brimi, hita og raka og dýrafánu.

Þang-og þaraskógar í sjó mynda næstum jafn mikið af kolefni á jörðu og regnskógar jarðar.  Við Ísland verða plöntur þangs og þara 2 -5 metrar á hæð. Þeir lifa best við skýldar aðstæður; þeir og fjaran mynda mikilvæg búsvæðið fyrir lífverur í fjörunni.  

 

 

Styttri spurningar (Svör ættu ekki að vera lengri en 5 línur)

 

4. (12.5%) Á hvaða hátt tengist tunglið fjörulífi?

 

Svar:  Tunglið hefur áhrifa á jörðina og lífríki hennar með myndun sjávarfalla.     

Flóð og fjara eru þegar hækkar og lækkar í sjónum við strendur lands en orsökin er aðdráttarkraftur tungs og SÓLAR en á hverjum "tunglhring" (24klst/50mín) eru tvisvar flóð og tvisvar fjara. Þegar tungl, jörð og sól - liggja í sömu línu verður stórstreymi.  Mest er að sjá í fjöru þegar fjarað hefur út, og fjörulífið er greinilegt.  Þá leynist margt undir steini, sem jafnvel er ekki sjáanlegt nema með "víðsjá" - En ýmis smádýr verða eftir í fjörupollum; sorfnum í sandi og klettum í fjörunni, þegar fjarar út.  Lífverurnar sem í fjöru finnast verða að geta aðlagað sig stöðugum tilfærslum í sjónum - og brimöldum, sem myndast vegna aðdráttarafls tunglsins.

 

5. (12.5%) Hvað einkennir lindýr og hverjir eru helstu hópar þeirra sem sjá má í fjörum og á grunnsævi.

 

Svar:  Það sem einkennir lindýr er að þau eru eins uppbyggð og við; með 3 frumulög.  Finnast víða í sjó, ferskvatni og uppi á landi (landsníglar). Þau nýta sér allt sem er til staðar í fjörunni til að halda lífi þ.e.a.s. þau geta verið rándýr, grotætur, síarar, skraparar o.s.frv.  Í fjörum eru til 3 hópar lindýra; Nökkvar (með samsetta skel), kuðungar og samlokur (kræklingur).  (smokkfiskar og kolkrabbar eru líka lindýr en lifa ekki í fjöru!).

 

Skilaverkefni í Náttúra Íslands/Hólaskóli

 

Sæunn Þórarinsdóttir

Lágafelli